اجزا | مقدار | نیاز روزانه |
شیرین بیان | ** | * |
پونه | ** | * |
مرزنجوش | ** | * |
پرسیاوش | ** | * |
زبان گنجشک | ** | * |
عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، نوعی بیماری است که به خاطر بروز عفونت شدید در قسمت بالایی دستگاه تنفسی رخ می دهد. این بیماری بینی، حلق، حنجره و سینوس ها را درگیر می کند. آنفولانزا یا زکام، از انواع سخت تر و سیستماتیک تر این بیماری هستند که به دستگاه تنفسی هجوم می برند.
از راه های انتقال این بیماری می توان از قطره های کوچک تنفسی و یا دست های آلوده به ویروس نام برد. عفونت غشاء مخاطی در قسمت فوقانی دستگاه تنفسی یعنی بینی، گلو و سینوس ها باعث افزایش آبریزش بینی و در نتیجه عطسه و سرفه می شود که این عوارض باعث سرایت و پخش بیماری در اطراف می گردد.
در کل، سرفه یکی از انواع واکنش های دفاعی بدن است که نسبت به مواد محرک تنفسی، آلودگی هوا و یا برای دفع ترشحات در هنگام بیماری رخ می دهد. سازوکار سرفه به این صورت است که بر اثر انقباض عضلات تنفسی باعث خروج سریع هوای بازدمی می شود.
از مواد تشکیل دهنده این قرص ها می توان به شیرین بیان، پونه، مرزنگوش، پرسیاوش و ... اشاره کرد.
شیرین بیان گیاهی خودرو است که در بیش تر نواحی ایران یافت می شود. برگ های مرکب آن از چهار تا هفت زوج برگ به علاوه یک برگچه در انتها تشکیل شده است که به خاطر ترشح شیره به هم چسبندگی دارند. میوه آن پنج یا شش دانه مایل به قهوه ایست. قسمت های مورد استفاده شیرین بیان ساقه های زیرزمینی و ریشه های گیاه هستند.
پودر ریشه شیرین بیان که از ریشه خشک ساییده گیاه به دست می آید، خاصیت خلط آوری بالایی دارد و از زمان باستان در این گونه موارد کاربرد داشته است. ریشه شیرین بیان به خاطر دارا بودن گلیسیرین، خلط آور و ضدالتهاب است. امروزه یکی از اجزای تشکیل دهنده شربت های سرفه، عصاره شیرین بیان می باشد.
مرزنگوش گیاهی علفی، یک و در بعضی موارد دوساله دارای ساقه ای راست و شاخه و برگ های متقابل بیضی شکل است. تمام قسمت های گیاه عطری خوشایند دارند. این گیاه با پونه کوهی کمی متفاوت است. در سراسر دریای مدیترانه به خاطر رایحه، طعم و ارزش دارویی اش ارزشمند محسوب می شده است.
معمولا به عنوان کمک کننده ای برای گوارش شناخته شده است؛ اما خاصیت های ضدقارچ، ضدباکتری و ضدعفونی آن نیز بسیار پرکاربرد است. مرزنگوش که دارای تیمول و کارواکول است، ضدعفونی قوی ای به حساب می آید.
پرسیاوشان به خاطر وجود موسیلاژ و مواد فلاونوییدی مثل روتین و کوستین خاصیت ضدالتهاب و آلرژی دارد. همچنین اسانس پونه خلط آور و ضدعفونی کننده است. مصرف پرسیاوشان و پونه برای درمان ادم ریه نیز توصیه می شوند.
این فرآورده برای درمان عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی، عفونت باسیل سل، سیاه سرفه، سرفه های حاد، آسم و برونشیت توصیه می شود.
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودرو است و کمتر مورد کشت قرار میگیرد. برگ های آن مرکب است و از 4 تا 7 زوج برگ به اضافه یک برگچه انتهایی تشکیل یافته است که به سبب ترشح شیره، چسبندهاند. گل های این گیاه به رنگ های ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید هستند و میوهاش شامل 5 تا 6 دانه مایل به قهوهای است. ریشه و ساقه زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.
مرزنجوش و پونه کوهی اغلب به صورت مترادف استفاده میشوند، اما مرزنجوش معطر شیرین کمی متفاوت است. یونانیان آن را به نام “شادی کوه” میشناختند و آن در سراسر دریای مدیترانه برای رایحه، طعم و ارزش دارویی آن مورد احترام بود. مرزنجوش معمولا به عنوان ماده کمکی برای گوارش معروف است، اما آن به عنوان درمان ضدقارچ، ضدباکتری و ضدعفونی کننده موثر است.
گلیسیرین موجود در ریشه شیرین بیان خلط آور و ضد التهاب بوده، تیمول و کارواکرول موجود در مرزنجش، ضدعفونی کننده قوی می باشد.
موسیلاژ و مواد فلاونوییدی (روتین و کوستین) موجود در پرسیاوشان ضد التهاب و آلرژی بوده و مواد پکتینی و اسانس موجود در گیاه پونه خلط آور و ضدعفونی کننده می باشد. پونه و پرسیاوشان برطرف کننده ادم ریه نیز می باشند.